Mang đậm phong cách truyền thống của các ngôi chùa cổ ở Bắc Bộ, Tổ đình Phúc Khánh (nằm trên đường Tây Sơn, phường Đống Đa, Hà Nội) có đủ tam quan, tiền đường, thiêu hương, thượng điện. Tổ đình có mái ngói cong, những bức tường rêu phong, cột gỗ lim và những hoa văn chạm trổ tinh xảo...
Điều ấn tượng nhất ở Tổ đình Phúc Khánh là bộ sưu tập cổ vật quý giá. Nơi đây có nhiều tấm bia cổ nhuốm đậm màu thời gian, hiện diện từ ngay sau cổng tam quan, tới trong sân, trên tường của điện thờ Phật...
 |
 |
Theo tài liệu của sư thầy ở chùa Phúc Khánh, mặt sau tấm bia ở sân nhà Tổ (được dựng năm 1940) có đoạn ghi lịch sử hình thành của Tổ đình Phúc Khánh.
“Từ xưa, chùa Phúc Khánh vẫn là chốn thiền am, các vị cao tăng truyền kế sửa sang nền đạo đức tu hành. Đến sau, vận hội đổi thay. Ngao ngán, cửa từ bi tịch mặc, mưa dầu nắng giãi, cỏ thắm rêu xanh.
Đến năm Đinh Dậu (1897), đồng dân thỉnh cụ tổ chùa Liên Phái cử cụ Phan Hòa thượng: vốn dòng bào hốt, nối dấu thiền trai, dốc trí tu hành, gia công tập phúc.
Cửa thiền rộng mở, cảnh Phật phong quang; Cung điện ngọc vàng, trang đài gấm vóc. Nam bắc đông tây nô nức khuyến tín gần xa; Quan dân sĩ thứ trông mong quy y giới pháp. Nền nếp danh lam thắng cảnh, như in Hương Tích Sài Sơn; rỡ ràng đạo cốt tông phong, chẳng khác Mã Minh Long Thụ.
… Cảm nghĩ ơn sâu bể rộng, một tấm lòng thành dám ghi đức cả non cao nghìn năm bia đá. Bốn mùa lửa hương nghi ngút, đôi vầng nhật nguyệt rạng soi. Muôn ngàn biết mấy cho thỏa, tơ tóc gọi là ghi niệm. Nay lập bia. Thời Bảo Đại năm thứ mười lăm tháng mười một ngày mười chín. Từ thiện hội tín lão làng Thịnh Quang dựng bia kỷ niệm (1940).
Thị độc học sĩ trí sĩ Tạ Văn Thành, tự Phúc Khánh, pháp danh Lưu Quang Bồ Tát phụng đại soạn”.
Trong bộ sưu tập cổ vật của Tổ đình Phúc Khánh còn có hàng chục pho tượng Phật có giá trị lịch sử và nghệ thuật cao, được bài trí trang nghiêm, gồm tượng Cửu Long, tượng Quan Âm, tượng Phật Niêm Hoa, bộ A Di Đà Tam tôn (gồm tượng A Di Đà, Quan Âm và Đại Thế Chí), bộ Tam thế, tượng Phạm Thiên, Đế Thích…
Ngoài ra, Tổ đình Phúc Khánh còn có đại hồng chung (chuông lớn - một trong những pháp khí quan trọng nhất của Phật giáo) đúc từ năm 1796; hàng chục bộ bao lam (cửa võng) và nhiều đồ thờ khác như bát hương đồng, long ngai, nhang án...
Những cổ vật nêu trên là tài sản văn hóa vô giá của dân tộc, là nguồn tư liệu quan trọng đối với các nhà nghiên cứu lịch sử Phật giáo Việt Nam.
Trung tâm văn hóa tâm linh, tín ngưỡng
Nhiều năm nay, bà Nguyễn Thị Mít (ở phố Trung Liệt) cùng hàng chục phật tử khác thường xuyên chấp táp tại Tổ đình Phúc Khánh. Công việc chủ yếu là quét dọn chùa, bao sái tượng pháp, thiêu hương thắp đèn, nấu cơm, làm vườn, tưới cây…
Bà Mít cho biết, chùa Phúc Khánh là một trong không nhiều ngôi chùa cổ ở Hà Nội được gọi là Tổ đình, nổi tiếng với nhiều sự kiện tâm linh như lễ cầu an, giải hạn, lễ vu lan báo hiếu, đại lễ Phật đản, các khóa lễ cầu siêu…, mang ý nghĩa tín ngưỡng và văn hóa cộng đồng độc đáo của người Việt.
“Chùa cổ linh thiêng, thu hút đông phật tử và người dân đến lễ Phật, có khi tận đêm khuya vẫn có người ghé thăm. Nhiều người tới xin nhà chùa cho đặt di ảnh người thân đã khuất để 'ăn mày cửa Phật'. Nhiều người khi mua nhà mới cũng đến chùa xin bát hương về thờ. Đặc biệt, lễ cầu an từ ngày 6-14 tháng Giêng hàng năm, hàng vạn phật tử và người dân thập phương đổ về. Những năm trước có lúc còn phải đứng ra cả lòng đường ở phố Tây Sơn, nhưng gần đây chỉ tập trung trong khuôn viên chùa”, bà Mít kể.
Được biết, với vai trò là một cơ sở Phật giáo quan trọng, Tổ đình Phúc Khánh thường xuyên tổ chức các khóa lễ cầu siêu cho quốc thái dân an, cầu nguyện cho các anh hùng liệt sĩ và những người đã khuất, đặc biệt vào các dịp lễ lớn của đất nước, thể hiện tinh thần "hộ quốc an dân" của Phật giáo Việt Nam.
Không chỉ là nơi tổ chức các nghi lễ tâm linh, Tổ đình Phúc Khánh còn là nơi lan tỏa những giá trị từ bi, hỷ xả của đạo Phật.
Nhà ở gần nên chị Huyền (ở đường Trường Chinh) thường hay ra đây cầu sức khỏe, bình an, may mắn cho gia đình và người thân.
“Mỗi lần đến chùa, ngoài việc lễ Phật, tôi thường ngồi thư thái một lúc ở sân này, giữa không gian cảnh quan nhẹ nhàng, yên bình. Mong rằng mỗi người đến chùa sẽ tĩnh tâm hơn, nhìn nhận lại bản thân để đúc rút những điều cốt lõi làm cho cuộc sống nhẹ nhàng, vui vẻ hơn”, chị Huyền tâm sự.
Gìn giữ truyền thống “uống nước nhớ nguồn”
Năm 1988, ngôi chùa cổ - Tổ đình Phúc Khánh được Bộ Văn hóa - Thông tin công nhận là Di tích lịch sử, văn hóa quốc gia.
Chùa Phúc Khánh được gọi là Tổ đình bởi một số lý do sau.
Thứ nhất, đây từng là trung tâm đào tạo tăng tài. Dưới thời Hậu Lê, chùa Phúc Khánh là một cơ sở đào tạo tăng ni, phật tử, một trường học Phật giáo cho cả nước. Ngày nay, chùa vẫn thường xuyên tổ chức các hoạt động tu học, an cư kiết hạ cho chư tăng, ni và các phật tử.
Thứ hai, có các vị cao tăng trụ trì. Chùa là nơi nhiều vị cao tăng lỗi lạc từng trụ trì và có công đức lớn trong việc chấn hưng Phật giáo.
Thứ ba, có nhà Tổ thờ phụng Lịch Đại Tổ Sư và các đời trụ trì của chùa, thể hiện sự trân trọng và kế thừa một dòng pháp phái liên tục.
Tổ đình Phúc Khánh hiện có một số bảo tháp thờ phụng các vị tổ sư, cao tăng đã có công khai sáng, duy trì và phát triển chùa qua các thời kỳ. Trong chùa còn an trí nhiều pho tượng của các vị sư trụ trì đã viên tịch.
Các di sản tâm linh đó thể hiện rõ truyền thống "uống nước nhớ nguồn" của người Việt.
Nhiều nhà nghiên cứu nhận định, cách gọi Tổ đình Phúc Khánh cho thấy vị thế, vai trò lịch sử và tầm ảnh hưởng sâu rộng của ngôi chùa này trong dòng chảy của Phật giáo Việt Nam, đặc biệt là ở khu vực miền Bắc.
Còn với chúng tôi, Tổ đình Phúc Khánh là một chốn linh thiêng mà bất kỳ ai cũng nên một lần ghé thăm để cảm nhận sự bình yên và vẻ đẹp của văn hóa tín ngưỡng truyền thống.
Comments