Cách làm để không lãng phí 600.000 tỷ
TS Nguyễn Đình Thọ, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Nông nghiệp và Môi trường (Bộ NN&MT) cho biết, chính sách chuyển đổi xe máy chạy xăng sang xe điện sẽ có cả người ủng hộ và phản đối.
Tuy nhiên, với gần 20 triệu xe máy tại Hà Nội và TPHCM, tác động tiêu cực đến môi trường là rất rõ ràng.
Dẫu vậy, ông cho rằng quá trình điện hóa giao thông cần thực hiện có lộ trình, không nên để người dân bị bất ngờ. Bởi, xe máy là phương tiện di chuyển của nhiều người và cũng là tài sản lớn của họ.
“Một chiếc xe máy có giá từ 30-60 triệu đồng, nhiều người dân phải mất 10 năm mới có thể mua được. Nếu tính tổng số xe máy tại hai thành phố này, với giá trung bình 30 triệu đồng/chiếc, tổng giá trị lên tới 600.000 tỷ đồng”, ông Thọ chia sẻ tại hội thảo “Giải pháp giảm ô nhiễm không khí đô thị” do báo Tuổi Trẻ tổ chức ngày 15/8.
Do đó, theo ông Thọ, nếu lộ trình chuyển đổi xe xăng sang xe điện không hợp lý sẽ làm lãng phí lượng lớn tài sản của xã hội.
Theo Phó Viện trưởng, Nhà nước nên có các công cụ kinh tế để thực thi quá trình chuyển đổi phương tiện hiệu quả. Từ đó, doanh nghiệp tự chuyển đổi từ sản xuất xe phát thải lớn sang phát thải thấp. Người dân tự nguyện chuyển đổi phương tiện giao thông từ sử dụng nhiên liệu hóa thạch sang phương tiện điện.
Ông Thọ nêu ra loạt giải pháp được California (Mỹ), Trung Quốc, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc hay nhiều nước trên thế giới áp dụng.
Thứ nhất, tín chỉ nhiên liệu hóa thạch. Các công ty kinh doanh, bán nhiên liệu hóa thạch phải trả tiền cho công ty phát triển trạm sạc điện. Ví dụ, các công ty bán xăng dầu phải trả tiền cho đơn vị sản xuất trạm sạc điện.
Thứ hai, tín chỉ hiệu suất năng lượng. Theo tiêu chuẩn EU, mỗi xe ô tô được phát thải 95 gram/km và từ gram thứ 96, doanh nghiệp sẽ phải trả 95 Euro cho mỗi gram phát thải vượt mức. Trong khi, ô tô thường phát thải 140 gram/km.
Dựa trên ước tính, riêng tại châu Âu, các hãng xe xăng sẽ phải trả 15,5 tỷ USD cho các hãng xe điện. Đây là cơ chế thị trường để các hãng xe điện được hưởng lợi. Nhờ cơ chế này, năm 2024, hãng Tesla (Mỹ) đã nhận được 2,76 tỷ USD, chiếm khoảng 33% lợi nhuận của công ty.
Đây là động lực để các hãng xe điện đẩy mạnh sản xuất cũng như khuyến khích doanh nghiệp chuyển đổi từ sản xuất xe xăng sang xe điện.
Thứ ba, tín chỉ xe điện. Mỗi một công ty sản xuất xe phải đảm bảo đủ tỷ lệ xe điện sản xuất trong năm. Ví dụ, Việt Nam đặt lộ trình tới năm 2030 sẽ có 22% xe máy điện và 30% ô tô điện. Nếu hãng sản xuất xe xăng không có xe điện, sẽ phải mua tín chỉ xe điện để bù đủ tỷ lệ bắt buộc trên.
Đối với chính sách hỗ trợ, tại California (Mỹ), người mua ô tô điện sẽ được hỗ trợ 7.500 USD. Hãng bán xe điện đó cũng được hỗ trợ 7.500 USD. Nếu so sánh với giá xe VinFast đang ở mức khoảng 10.000 USD, như vậy, hỗ trợ của Chính phủ còn lớn hơn giá trị chiếc xe.
“Trong khi đó, Trung Quốc cũng hỗ trợ 4.500 USD cho mỗi xe điện được tiêu thụ. Đây là cách các nước thực hiện chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện một cách công bằng, bao trùm để không để ai bị bỏ lại phía sau”, ông Thọ dẫn chứng.
‘Không tự nhiên có không khí sạch, phải có sự đánh đổi’
Chia sẻ tại sự kiện, ông Bùi Hòa An, Phó Giám đốc Sở Xây dựng TPHCM, cho hay, phát thải từ hoạt động giao thông được xác định là nguyên nhân gây ô nhiễm chính tại thành phố. Sau sáp nhập, thành phố có khoảng 10 triệu xe máy và khoảng 1,7 triệu xe ô tô. Mật độ phương tiện tập trung ở khu vực đô thị và vùng trung tâm là rất lớn.
Ngoài chính sách phát triển hệ thống giao thông công cộng để khuyến khích người dân hạn chế sử dụng xe cá nhân, thành phố đang chuyển đổi 400.000 xe hai bánh công nghệ xăng sang chạy điện. Tuy nhiên, sẽ có lộ trình chuyển đổi để không làm xáo trộn đời sống người dân.
Theo ông An, về nguồn lực tài chính, ngoài ngân hàng và các tổ chức tài chính, nguồn quỹ của Liên đoàn Lao động thành phố cũng đã tính toán việc hỗ trợ trong quá trình chuyển đổi phương tiện. Theo đó, người yếu thế sẽ cần chính sách cho vay, hỗ trợ về mặt lãi suất. Còn người nghèo, hộ cận nghèo sẽ được hỗ trợ 100%.
Về việc nhiều người lo ngại pin xe điện có thể gây thêm ô nhiễm môi trường, TS Hoàng Dương Tùng - Chủ tịch mạng lưới không khí sạch Việt Nam, cho rằng, công nghệ đang thay đổi rất nhanh. Tuổi thọ pin được kéo dài. Nhiều thành phần trong pin đã được lấy lại để phục vụ hoạt động tái chế, tránh gây ô nhiễm.
Ví dụ, không còn thấy pin chì ngoài bãi rác như trước, bởi công ty tái chế đã thu hồi và tái chế. Pin điện cũng tương tự.
Ông khẳng định, điện hóa phương tiện giao thông là xu thế không thể đảo ngược. Nhiều quốc gia đã làm thành công và Việt Nam cần sự chung tay của Chính phủ, doanh nghiệp và người dân.
"Không khí sạch không tự nhiên mà có, luôn phải có sự đánh đổi. Quan trọng là làm sao để sự đánh đổi đó ít nhất và đem lại lợi ích lớn nhất”, ông Tùng nói.
Comments