Hà Nội có thêm 'mùa ô nhiễm'
Dữ liệu quan trắc những năm gần đây cho thấy, nồng độ bụi PM2.5 (bụi mịn) khá cao tại một số đô thị Việt Nam làm chi phí y tế, thiệt hại kinh tế và áp lực chính sách ngày càng gia tăng.
Thông tin trên được TS Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam, đưa ra tại Tọa đàm Giảm phát thải, lọc không khí do Báo Thanh niên tổ chức sáng 22/8.
Theo ông Tùng, thiệt hại kinh tế do ô nhiễm không khí chiếm tới 5-7% GDP, theo ước tính của Ngân hàng Thế giới và Tổ chức Y tế thế giới. Việt Nam có hàng chục nghìn ca tử vong sớm mỗi năm liên quan đến ô nhiễm không khí.
Tác động có hại chính của việc tiếp xúc với các chất ô nhiễm không khí chủ yếu là trên hô hấp, tim mạch, nhãn khoa, da liễu, tâm thần, huyết học, miễn dịch và sản khoa. Bên cạnh đó, có những bằng chứng chỉ ra ô nhiễm không khí tác động đến cấp độ phân tử và tế bào, gây ra nhiều loại ung thư về lâu dài.
Tại một số đô thị lớn như Hà Nội, TPHCM, nhiều ngày trong năm có nồng độ PM2.5 cao gấp nhiều lần quy chuẩn cho phép. Chỉ số chất lượng không khí nhiều thời điểm đứng nhóm xấu nhất thế giới.
"Tình hình xấu đến nỗi mấy năm gần đây, ngoài 4 mùa Xuân - Hạ - Thu - Đông, người dân ở Hà Nội đã nói đến ‘mùa ô nhiễm’, kéo dài từ tháng 10 năm trước đến tháng 4 năm sau. Đây là thời điểm ít mưa, gió lặng, trời ẩm thấp, nghịch nhiệt... không có điều kiện khuếch tán”, ông cho hay.
‘Thủ phạm’ chính gây ô nhiễm
Theo Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam, bụi mịn PM2.5 là hỗn hợp hạt sơ cấp (bụi, muội than) và hạt thứ cấp (sulfat-nitrat-amoni) hình thành từ SO₂, NOₓ, VOC, NH₃ trong khí quyển, sinh ra do hoạt động của con người từ các phương tiện giao thông dùng nhiên liệu hóa thạch, đốt hở (rơm rạ, rác), hoạt động xây dựng và amoni từ nông nghiệp.
Trong các hoạt động trên, giao thông luôn là nguyên nhân số 1 gây ô nhiễm không khí ở hầu hết đô thị trên thế giới. Tại Việt Nam, số lượng phương tiện giao thông lớn, nhiều phương tiện có chất lượng kém vẫn lưu hành dẫn đến thải lượng ô nhiễm không khí có xu thế gia tăng. Trong số đó, xe máy là nguồn đóng góp chính.
Đơn cử, tại TPHCM, xe máy là nguồn ô nhiễm chính trong các phương tiện giao thông, chiếm 35,3%; 91,4%; 65,4% đối với NOx, CO, SOx trong các nguồn trên đường.
“Một chiếc xe máy chạy xăng đời cũ có thể phát thải ra mức CO, HC, NOx và bụi mịn cao gấp 10-20 lần một chiếc ô tô đạt chuẩn Euro 4-5”, ông Tùng nói và cho biết, nếu càng để lâu, thiệt hại và chi phí từ ô nhiễm không khí càng lớn. Tình hình sẽ khó xoay chuyển.
Nói về bài học giải quyết ô nhiễm không khí của các nước đi trước, vị chuyên gia cho hay, nồng độ bụi PM2.5 vào thời điểm năm 2013 tại Trung Quốc là khoảng 90 µg/m3 (gấp đôi mức nồng độ ở trung tâm Hà Nội trong 10 năm trở lại đây).
Tháng 9/2013, Chính phủ Trung Quốc ban hành kế hoạch Hành động chống ô nhiễm không khí với trọng tâm chuyển đổi xanh (xanh hóa giao thông, xanh hóa công nghiệp, xanh hóa đô thị và nông thôn).
Kế hoạch trên đã giúp đất nước tỷ dân cải thiện đáng kể chất lượng không khí, như giảm 33% nồng độ bụi mịn trong khí quyển PM2.5 tại Bắc Kinh và 15% tại Đồng bằng sông Châu Giang sau 4 năm thực hiện kế hoạch (2013-2017).
Còn theo đánh giá của Đại học Chicago, từ năm 2014-2022, nồng độ bụi mịn PM2.5 trung bình của Trung Quốc đã giảm nhanh hơn bất kỳ quốc gia nào khác trên thế giới. Hiện nồng độ bụi PM2.5 ở Bắc Kinh xuống thấp hơn nhiều nồng độ bụi mịn tại Hà Nội.
Comments