Hạ tầng dữ liệu là lớp nền kỹ thuật và tổ chức bảo đảm cho dữ liệu - “nguyên liệu” của kinh tế số - được thu thập, lưu trữ, xử lý, phân tích và chia sẻ một cách hiệu quả, an toàn và có kiểm soát. Nó đóng vai trò như hệ tuần hoàn của nền kinh tế số: dữ liệu được tạo ra từ mọi hoạt động kinh tế - xã hội, luân chuyển qua các kênh kết nối, lưu trữ tại các trung tâm dữ liệu, xử lý qua hạ tầng tính toán, và quay trở lại phục vụ ra quyết định, tạo giá trị mới.
Khi có hạ tầng dữ liệu mạnh mẽ, Việt Nam có thể kết nối và đồng bộ dữ liệu toàn quốc, tạo điều kiện cho chia sẻ và khai thác hiệu quả; tăng tốc ứng dụng công nghệ mới; bảo vệ chủ quyền số; thúc đẩy đổi mới sáng tạo; và hỗ trợ hội nhập quốc tế an toàn, bình đẳng.
Thông điệp chiến lược cho kỷ nguyên dữ liệu
Trong kỷ nguyên số, hạ tầng dữ liệu cho phép ra quyết định nhanh và chính xác dựa trên dữ liệu thời gian thực, tận dụng tối đa tài nguyên số để nâng cao năng suất và khả năng cạnh tranh, đồng thời giữ vững quyền kiểm soát dữ liệu quốc gia.
Tại Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ nhất Hiệp hội Dữ liệu Quốc gia, tổ chức ngày 22/3/2025, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: “Chúng ta đang bước vào giai đoạn bình minh của kỷ nguyên số, thời kỳ dữ liệu đã trở thành máu của nền kinh tế số. Chuyển đổi số, với dữ liệu là trung tâm, đang làm thay đổi căn bản cách chúng ta sống, làm việc và phát triển.”
Tổng Bí thư chỉ rõ: nhận thức về dữ liệu ở nhiều nơi còn chưa đầy đủ; hạ tầng dữ liệu còn phân tán, thiếu kết nối; khung pháp lý chưa hoàn thiện; và vấn đề an ninh, an toàn dữ liệu đang đối diện nhiều thách thức. Ông đề nghị tập trung vào bảy nhiệm vụ trọng tâm, trong đó ưu tiên hoàn thiện hành lang pháp lý, xây dựng hạ tầng dữ liệu tiên tiến, phát triển thị trường dữ liệu, phổ cập hiểu biết về dữ liệu cho toàn xã hội và thúc đẩy các sản phẩm công nghệ “Make in Viet Nam” vươn ra quốc tế.
Những định hướng này bám sát tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, coi dữ liệu là một trong những trụ cột quan trọng của nền kinh tế số.
Hiệp hội Dữ liệu Quốc gia và vai trò kết nối
Ngày 3/8/2025, tại Hà Nội, Ban Chấp hành Hiệp hội Dữ liệu Quốc gia (NDA) đã họp dưới sự chủ trì của Đại tướng, Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang - Chủ tịch Hiệp hội. Ông khẳng định, Hiệp hội ra đời để kết nối các nhà khoa học, nhà quản lý, doanh nghiệp, tạo sức mạnh tổng hợp cho công cuộc chuyển đổi số.
“Nếu dữ liệu không được thống nhất và tập trung, các nỗ lực chuyển đổi số trong kinh tế và xã hội sẽ khó đạt được thành công”, Bộ trưởng nói. Ông cũng nhấn mạnh Hiệp hội sẽ là cầu nối đưa tiếng nói của cộng đồng dữ liệu tới các cấp lãnh đạo, nhằm tháo gỡ những rào cản về cơ chế, chính sách.
Năm trụ cột phát triển hạ tầng dữ liệu
Theo góc nhìn chuyên môn và xu hướng quốc tế, hạ tầng dữ liệu cần được xây dựng dựa trên bốn trụ cột chính:
Hạ tầng vật lý và nền tảng số - Bao gồm trung tâm dữ liệu đạt chuẩn quốc tế, hạ tầng viễn thông, thiết bị lưu trữ, máy chủ, điện toán đám mây, các tuyến kết nối tốc độ cao, độ trễ thấp, và các mô hình mới như edge computing.
Kiến trúc quản trị và tiêu chuẩn dữ liệu - Khung pháp lý, tiêu chuẩn kỹ thuật, quy trình phân loại, lưu trữ, chia sẻ và khai thác dữ liệu, bảo đảm dữ liệu đồng bộ, tương thích, dễ tích hợp, tuân thủ quy định bảo vệ dữ liệu cá nhân và an toàn thông tin.
Khả năng khai thác và đổi mới sáng tạo - Kho dữ liệu mở, nền tảng phân tích dữ liệu lớn, AI/ML, các dịch vụ dữ liệu cho doanh nghiệp và chính phủ, phát triển thị trường dữ liệu, tạo sản phẩm và dịch vụ mới dựa trên dữ liệu.
An toàn, bảo mật và chủ quyền dữ liệu - Hệ thống bảo mật nhiều lớp, giải pháp mã hóa, giám sát an ninh mạng, bảo đảm dữ liệu quốc gia được lưu trữ và xử lý trong phạm vi chủ quyền; áp dụng kiến trúc bảo mật tiên tiến như Zero Trust và Cloud Security by Design.
Nguồn nhân lực chất lượng cao - Đội ngũ chuyên gia công nghệ, viễn thông và bảo mật đạt tiêu chuẩn quốc tế, có khả năng thiết kế, vận hành và bảo vệ hạ tầng dữ liệu; kết hợp đào tạo trong nước và hợp tác quốc tế để liên tục nâng cao năng lực.
Hạ tầng dữ liệu - nền tảng của nền tảng
Hạ tầng dữ liệu là yếu tố then chốt để mọi sáng kiến chuyển đổi số, từ trí tuệ nhân tạo đến chính phủ số, có thể vận hành hiệu quả. Nó đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước và doanh nghiệp, giữa chính sách và công nghệ, giữa năng lực đầu tư và năng lực khai thác.
Chia sẻ về vấn đề này, ông Phó Đức Kiên -Phó Chủ tịch VP Tập đoàn Công nghệ CMC/ Phó Tổng giám đốc/ Giám đốc vận hành CMC Telecom , Trưởng ban Hạ tầng dữ liệu của Hiệp hội Dữ liệu Quốc gia chia sẻ: “Hạ tầng dữ liệu không chỉ là nền móng kỹ thuật, mà còn là nền tảng để khai thác trí tuệ, sáng tạo và sức mạnh kinh tế. Chúng ta cần tổng huy động được nguồn lực liên ngành để xây dựng một hệ thống hạ tầng dữ liệu vững chắc, bảo mật và mang tính chủ quyền, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế.”
Bộ trưởng Lương Tam Quang khẳng định, các nghị quyết như Nghị quyết 57 và 68 đã tạo khung pháp lý và định hướng chiến lược cho sự phát triển dữ liệu ở Việt Nam. “Điều cần thiết lúc này là sự đồng lòng, cùng tiến lên khi đất nước bước vào một kỷ nguyên mới”, ông nói.
Tổng Bí thư Tô Lâm cũng gửi đi thông điệp: “Đến nay, hàng lối đã thẳng, đường đã thông, và điều cần thiết là sự đồng lòng kiến tạo để cùng nhau phát triển.”
Hạ tầng dữ liệu không chỉ là vấn đề kỹ thuật, mà là nền móng cho tương lai số của quốc gia. Khi nền móng đó được xây dựng vững chắc, Việt Nam sẽ có đủ sức mạnh để bước vào kỷ nguyên vươn mình - một thời kỳ hội nhập sâu rộng, đổi mới sáng tạo và phát triển bền vững.
Thúy Ngà
Comments