Sky Sentinel được biết đến là hệ thống pháo phòng không tầm thấp do Ukraine tự phát triển, sử dụng súng máy hạng nặng M2 cỡ nòng 12,7 mm cùng cảm biến quang điện và phần mềm trí tuệ nhân tạo (AI) nhận diện mục tiêu. Cơ chế này giúp hệ thống vũ khí của Ukraine phát hiện máy bay không người lái (UAV) Shahed của Nga nhanh hơn so với vận hành thủ công, trong khi các binh sĩ vẫn giữ quyền khai hỏa cuối cùng.
Nhờ trang bị hệ thống cảm biến tiên tiến, Sky Sentinel có thể tấn công các mục tiêu bay thấp và đạt tốc độ trung bình tới 800 km/h. Đặc điểm này giúp hệ thống pháo phòng không tự chế của Ukraine đủ khả năng đánh chặn UAV cảm tử Shahed và các mục tiêu nhỏ khác của đối phương.
Mỗi hệ thống Sky Sentinel có giá khoảng 150.000 USD. Để bảo vệ một thành phố hiệu quả cần từ 10 - 30 tháp pháo, vẫn rẻ hơn một tên lửa đánh chặn của nhiều hệ thống phòng không truyền thống. Trong khi, với mỗi chiếc UAV Shahed-136 ước tính có giá khoảng 100.000 USD, Sky Sentinel mang đến một giải pháp đánh chặn tiết kiệm chi phí cho mối đe dọa dai dẳng.
Trong cuộc xung đột tiêu hao, bài toán chi phí trở thành lợi thế. Một UAV giá khoảng 20.000 USD bị bắn hạ bằng đạn súng máy sẽ “kinh tế” hơn nhiều so với việc phóng tên lửa Patriot đắt đỏ.
Ngoài ra, Sky Sentinel được chế tạo trong nước, giảm phụ thuộc vào chuỗi viện trợ thường mất nhiều thời gian của phương Tây. Đây là yếu tố chiến lược, Ukraine cần khí tài có thể nhân rộng nhanh chóng, nhất là khi Nga liên tục thử nghiệm chiến thuật tấn công ồ ạt bằng UAV.
Vị trí trong mạng lưới phòng không đa tầng
Mạng lưới phòng không Ukraine hiện dựa vào cấu trúc nhiều tầng, gồm các hệ thống Patriot và SAMP/T bắn chặn mục tiêu tầm xa; NASAMS và IRIS-T phòng thủ tầm trung cũng như Gepard và MANPADS giám sát tầm thấp. Sky Sentinel được kỳ vọng sẽ bổ sung cho lớp phòng thủ cuối cùng này.
Ưu thế của Sky Sentinel là chi phí thấp và nguồn đạn phổ biến. Khác với Gepard cần đạn 35mm khan hiếm, Sky Sentinel sử dụng đạn 12,7mm dễ cung ứng. Điều này cho phép triển khai pháo phòng không số lượng lớn nhằm tạo nhiều “điểm chặn” bảo vệ hạ tầng trọng yếu.
Sky Sentinel đại diện cho nỗ lực tự chủ quốc phòng của Ukraine trong bối cảnh viện trợ còn nhiều bất định. Việc Kiev có thể sản xuất nhanh hàng chục tháp pháo với chi phí thấp giúp tạo ra “lớp đệm” chống UAV, giảm áp lực cho kho tên lửa phòng không vốn ngày càng cạn kiệt. Đây cũng là một tín hiệu chính trị quan trọng cho nội lực phòng không của Ukraine.
Song, cần nhìn nhận rõ, Sky Sentinel không thể thay thế radar tầm xa hay hệ thống tên lửa. Hệ thống này chỉ giúp giảm áp lực cho các vũ khí đắt tiền, đồng thời hạn chế tình trạng lãng phí khi phải dùng tên lửa hạng nặng để bắn hạ UAV giá rẻ.
Thực nghiệm ở tiền tuyến
Đến giữa năm 2025, Ukraine đã triển khai thực chiến và ghi nhận thành công của Sky Sentinel khi pháo phòng không này đã bắn hạ ít nhất 6 UAV Shahed của Nga trong những đợt thử nghiệm. Điều này khẳng định hệ thống không chỉ dừng lại ở nguyên mẫu mà đã bước vào giai đoạn ứng dụng thực tế trên chiến trường.
Tuy nhiên, hạn chế của pháo tầm thấp vẫn bộc lộ rõ. Với tầm bắn chỉ khoảng 1-1,5km, Sky Sentinel chủ yếu phù hợp để bảo vệ mục tiêu điểm như trạm biến áp, kho nhiên liệu hay căn cứ quân sự. Trước các đợt tập kích quy mô lớn, như khi Nga phóng tới 59 UAV Shahed trong một đêm và Ukraine chỉ bắn hạ được 47 chiếc bằng nhiều hệ thống khác nhau hồi tháng 7, một vài khẩu Sky Sentinel đơn lẻ khó có thể xoay chuyển cục diện.
Mùa đông cũng đặt ra vấn đề kỹ thuật. Thời tiết khắc nghiệt làm giảm hiệu quả cảm biến quang học, trong khi khả năng chống nhiễu điện tử chưa được kiểm chứng. Những yếu tố này khiến Sky Sentinel dù hữu ích nhưng chưa đủ sức thay đổi cán cân trên diện rộng.
Thách thức trước mùa đông
Về chính sách, Sky Sentinel cho thấy giá trị của việc tự chủ sản xuất quốc phòng, nhưng hệ thống chỉ là một mắt xích bổ trợ trong mạng lưới phòng không và không phải giải pháp thay thế toàn diện. Sự kết hợp giữa công nghệ nội địa, viện trợ quốc tế và các biện pháp bảo vệ hạ tầng sẽ quyết định liệu Ukraine có thể trụ vững qua mùa đông hay không.
Trong ngắn hạn, Kiev có thể mở rộng sản xuất vài chục hệ thống Sky Sentinel, triển khai tại các thành phố lớn hoặc gần hạ tầng trọng yếu. Điều này sẽ giảm thiểu thiệt hại cục bộ, tiết kiệm tên lửa phòng không cho các mục tiêu ưu tiên cao hơn.
Tuy nhiên, hiệu năng thực tế của Sky Sentinel phụ thuộc trực tiếp vào năng lực thu nhận và theo dõi mục tiêu của cảm biến. Trong điều kiện mùa đông, các cảm biến quang - điện tử có nhược điểm về tỷ lệ tín hiệu gây nhiễu và giảm độ tương phản, cùng với sự kém hiệu quả của cảm biến hồng ngoại sẽ làm giảm sút độ bền “khóa mục tiêu” và độ chính xác khi nhắm bắn.
Về mặt tác chiến, Sky Sentinel chỉ phù hợp cho phòng thủ điểm bảo vệ trạm biến áp, kho hậu cần hoặc căn cứ nhỏ, khó có thể đảm trách phòng không diện rộng. Khi đối thủ sử dụng tấn công theo cụm hoặc kết hợp UAV với tên lửa hành trình, một vài tháp pháo đơn lẻ sẽ khó ngăn chặn được áp lực lớn về số lượng.
Ngoài ra, khía cạnh hậu cần và chuỗi cung ứng trước mùa đông là yếu tố quyết định năng lực triển khai thực tế. Sky Sentinel vốn dựa vào các linh kiện do nước ngoài sản xuất để ngắm mục tiêu và đo khoảng cách, trong khi Ukraine chưa có sản phẩm nội địa thay thế. Điều này đặt ra một thách thức lớn trong việc ổn định nguồn cung và khả năng bảo dưỡng.
Giới phân tích nhận định, trước những thay đổi khôn lường và sự giới hạn trong năng lực phòng không, Sky Sentinel là “mảnh ghép cần thiết”, nhưng không phải “lá chắn cuối cùng” để Ukraine vượt qua mùa đông khốc liệt phía trước.
Comments