Hệ thống phòng không tầm ngắn Pantsir của Nga từ lâu đã khẳng định vị thế trong lĩnh vực phòng thủ không gian, đặc biệt với khả năng đối phó đa dạng các loại mục tiêu từ tên lửa, đạn pháo đến máy bay không người lái (UAV).
Trong bối cảnh các cuộc tấn công bằng UAV ngày càng gia tăng về số lượng và mức độ phức tạp, Tập đoàn quốc phòng Rostec của Nga đã phát triển và bắt đầu cung cấp một loại tên lửa mini mới, mang tên mã TKB-1055, được thiết kế đặc biệt cho hệ thống Pantsir-SMD-E, nhằm nâng cao hiệu quả chống lại các mối đe dọa từ UAV.
Dựa trên các nguồn thông tin Rostec, TASS, Topwar, defence-ua.com và các báo quốc tế, bài viết sẽ phân tích công nghệ tên lửa mới cho hệ thống Pantsir-SMD-E.
Sự ra đời của tên lửa mini TKB-1055
Theo thông báo từ Rostec, lô tên lửa mini đầu tiên dành cho hệ thống Pantsir-SMD-E đã được bàn giao cho Bộ Quốc phòng Nga vào tháng 6/2025, do công ty con High-Precision Systems thực hiện theo đơn đặt hàng quốc phòng.
Tên lửa TKB-1055 được giới thiệu lần đầu tại Triển lãm Quốc phòng Thế giới 2024 ở Riyadh, Ả Rập Xê Út, và sau đó xuất hiện tại triển lãm Fleet-2024 ở Kronstadt, Nga.
Đây là một loại đạn dẫn đường phòng không tầm ngắn, được tối ưu hóa để tiêu diệt các mục tiêu nhỏ như UAV, với tầm bắn tối đa khoảng 7km, so với 20km của tên lửa 57E6-E tiêu chuẩn trên các biến thể Pantsir trước đây.
Điểm nổi bật của TKB-1055 là kích thước nhỏ gọn, cho phép hệ thống Pantsir-SMD-E mang theo số lượng đạn lớn hơn đáng kể, lên đến 48 tên lửa trong một module chiến đấu, so với 12 tên lửa 57E6-E trên các phiên bản cũ.
Điều này mang lại lợi thế vượt trội về "sức chứa đạn" (magazine depth), giúp hệ thống đối phó hiệu quả với các cuộc tấn công đồng loạt từ nhiều UAV, một kịch bản ngày càng phổ biến trong chiến tranh hiện đại.
Pantsir-SMD-E: Biến thể chuyên chống UAV
Cùng với tên lửa TKB-1055, Rostec đã giới thiệu biến thể mới của hệ thống Pantsir, được gọi là Pantsir-SMD-E, tại diễn đàn quân sự Army-2024 ở Moscow.
Biến thể này được thiết kế đặc biệt để bảo vệ các mục tiêu cố định trước các cuộc tấn công bằng UAV, bao gồm cả các đợt tấn công số lượng lớn.
Không giống các phiên bản Pantsir trước đây, vốn kết hợp cả pháo 30mm (2A38M) và tên lửa, Pantsir-SMD-E hoàn toàn loại bỏ pháo để tập trung vào tên lửa, với hai loại chính là TKB-1055 và 57E6-E.
Việc loại bỏ pháo 30mm được lý giải bởi hạn chế về đặc tính hỏa lực của chúng, đặc biệt khi đối phó với các mục tiêu nhỏ, nhanh và cơ động như UAV.
Thay vào đó, TKB-1055 mang lại hiệu quả cao hơn nhờ khả năng dẫn đường chính xác và chi phí thấp hơn so với tên lửa tầm xa.
Theo ông Bekkhan Ozdoyev, Giám đốc Cụm Vũ khí của Rostec, tên lửa mini này không chỉ hiệu quả trong việc tiêu diệt UAV mà còn tiết kiệm chi phí, tránh lãng phí khi sử dụng tên lửa lớn để đối phó với các mục tiêu nhỏ, như cách ví von "không bắn chim sẻ bằng đại bác".
Pantsir-SMD-E được thiết kế như một module chiến đấu độc lập, có thể tích hợp trên nhiều loại khung gầm hoặc lắp đặt cố định.
Hệ thống vẫn giữ cấu trúc xoay với hai radar tích hợp: một để phát hiện và theo dõi mục tiêu, một để điều khiển hỏa lực cho các tên lửa dẫn đường bằng lệnh.
Các radar mới được nâng cấp từ kinh nghiệm thực chiến tại Syria, giúp cải thiện khả năng theo dõi và tấn công đồng thời nhiều mục tiêu.
Hiệu quả thực chiến và tiềm năng xuất khẩu
Hệ thống Pantsir đã chứng minh hiệu quả trong các cuộc xung đột thực tế, đặc biệt tại Trung Đông, nơi Nga, Syria và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất sử dụng nó để bắn hạ rocket, đạn pháo và UAV.
Theo Rosoboronexport, cơ quan xuất khẩu quốc phòng của Nga, Pantsir đã đạt được tỷ lệ tiêu diệt "100%" các rocket phóng loạt từ các hệ thống pháo phản lực phương Tây tại Trung Đông, gây ấn tượng mạnh với các đối tác khu vực.
Video từ Bộ Quốc phòng Nga cho thấy Pantsir hoạt động trong chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine càng củng cố danh tiếng của hệ thống.
Pantsir-SMD-E, với chữ E biểu thị phiên bản xuất khẩu, được Rostec và KBP nhắm đến cả quân đội Nga và thị trường quốc tế.
Nga đã đề xuất khả năng nội địa hóa sản xuất Pantsir tại các quốc gia đối tác, đặc biệt ở Trung Đông, như một chiến lược mở rộng hợp tác quốc phòng.
Tuy nhiên, danh tiếng của Pantsir không phải lúc nào cũng đồng nhất. Các báo cáo từ Syria và Libya từng chỉ ra một số hạn chế của hệ thống, dẫn đến việc nâng cấp radar và phát triển các biến thể mới như SMD-E.
Ý nghĩa chiến lược
Sự phát triển của TKB-1055 và Pantsir-SMD-E phản ánh xu hướng hiện đại trong tác chiến phòng không: tập trung vào các giải pháp kinh tế và hiệu quả để đối phó với UAV giá rẻ, vốn có thể được triển khai số lượng lớn để áp đảo hệ thống phòng thủ.
Việc Nga ưu tiên tên lửa mini thay vì pháo 30mm là một bước đi đáng chú ý, đặc biệt khi Ukraine đã chứng minh hiệu quả của pháo phòng không truyền thống (như Gepard của Đức) trong việc bắn hạ UAV và tên lửa hành trình tốc độ thấp.
Tuy nhiên, việc loại bỏ pháo cũng đặt ra câu hỏi về tính linh hoạt của Pantsir-SMD-E trong các kịch bản không chỉ liên quan đến UAV.
Pháo phòng không vẫn là giải pháp chi phí thấp và hiệu quả với các mục tiêu gần, trong khi tên lửa, dù nhỏ gọn, vẫn đòi hỏi chi phí sản xuất và bảo trì cao hơn.
Sự kết hợp giữa TKB-1055 và 57E6-E có thể giúp bù đắp phần nào hạn chế này, nhưng hiệu quả thực tế cần được kiểm chứng qua các thử nghiệm và triển khai thực chiến.
Comments