Từng chìm trong khói bụi và tiếng còi xe, thủ đô Kathmandu đang chứng kiến sự thay đổi ngoạn mục: 76% xe con và 50% xe thương mại nhẹ bán ra tại Nepal trong năm qua là xe điện. Con số này gần như bằng 0 cách đây 5 năm.
Tỷ lệ thị phần xe điện tại Nepal hiện chỉ xếp sau một vài quốc gia như Na Uy, Singapore và Ethiopia. Trong khi đó, mức trung bình toàn cầu vào năm 2024 chỉ đạt khoảng 20%.
Đây là kết quả của loạt chính sách mạnh mẽ nhằm tận dụng nguồn thủy điện sạch sẵn có, cắt giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch và cải thiện chất lượng không khí. Mô hình của Nepal cũng thắp lên hy vọng cho nhiều quốc gia đang phát triển khác, những nước đang tìm cách phát triển kinh tế mà không phải trải qua giai đoạn ô nhiễm nặng nề như các nước giàu từng trải qua.
Theo ông Mahesh Bhattarai, Tổng cục trưởng Cục Hải quan Nepal, chìa khóa thành công chính là tạo ưu thế chi phí cho xe điện. “Với chúng tôi, xe điện là lợi thế so sánh”, ông nói.
Nhiều quốc gia đang nỗ lực điện khí hóa đội xe của mình, nhưng với Nepal, việc chuyển sang xe điện là điều khá dĩ nhiên. Bởi, quốc gia này sở hữu nguồn năng lượng sạch dồi dào từ các dòng sông đổ xuống từ dãy Himalaya.
Năm 2015, căng thẳng biên giới giữa Nepal với Ấn Độ đã làm gián đoạn nghiêm trọng nguồn nhập khẩu dầu mỏ, nguồn năng lượng lớn nhất của nước này khi ấy. Sau đó, chính phủ Nepal đã đẩy mạnh đầu tư thủy điện và hạ tầng lưới điện, giúp tạo ra nguồn điện sạch và rẻ. Gần như toàn bộ hộ gia đình tại Nepal đã có điện, tình trạng cúp điện luân phiên cũng chấm dứt.
Để khai thác tối đa tiềm năng từ nguồn điện trong nước, Nepal cần chuyển sang sử dụng điện trong lĩnh vực giao thông vận tải. Tuy nhiên, giá xe điện khi ấy tại Nepal vẫn cao so với thu nhập bình quân đầu người vốn chỉ khoảng 1.400 USD. Vì thế, Chính phủ đã huy động mọi biện pháp hỗ trợ có thể.
Năm 2021, thuế nhập khẩu và tiêu thụ đặc biệt đối với xe điện được giảm còn tối đa 40%, trong khi mức thuế với xe xăng lên tới 180%. Nhờ chính sách này, một mẫu SUV điện có giá khoảng 38.000 USD, thậm chí rẻ hơn bản chạy xăng tương đương.
Về hạ tầng sạc, Cơ quan Điện lực Nepal đã xây dựng trạm sạc, phân bố tại Kathmandu và dọc các tuyến quốc lộ. Không chỉ cho phép bất kỳ công dân nào cũng có thể xây trạm sạc, Chính phủ còn miễn gần như toàn bộ thuế nhập khẩu thiết bị, đồng thời hỗ trợ miễn phí máy biến áp - thành phần đắt nhất trong hệ thống.
Theo thống kê từ cơ quan này, các doanh nghiệp đã lắp đặt khoảng 1.200 trạm sạc, trong khi các hộ dân trang bị thêm hàng nghìn trạm sạc nữa.
Đáng chú ý, giá điện dành cho trạm sạc được ấn định ở mức thấp hơn giá thị trường. Với biểu giá này, việc đổ xăng cho xe truyền thống tốn gấp 15 lần so với sạc một chiếc xe điện. Sự chênh lệch đó đã tạo ra mô hình kinh doanh khả thi cho các khách sạn, nhà hàng và các cơ sở ven đường tham gia lắp đặt trạm sạc tư nhân.
“Lúc đầu, ai cũng lo không biết triển khai như thế nào, liệu có vận hành được không? Nhưng chúng tôi cứ thử, rồi lại thử và tiếp tục thử”, ông Kul Man Ghising - điều hành Cơ quan Điện lực Nepal, chia sẻ.
Chính quyền địa phương cũng nhập cuộc. Thành phố Lalitpur, gần Kathmandu, đã chuyển toàn bộ xe máy của cảnh sát sang loại chạy điện. Trong khi đó, công ty vận tải công Sajha Yatayat đang vận hành 41 xe buýt điện và sắp nhận thêm 100 chiếc. Mục tiêu lâu dài là cần khoảng 800 xe để xây dựng mạng lưới đủ lớn nhằm thay thế phương tiện cá nhân.
Nepal là minh chứng cho thấy một mô hình chuyển đổi xanh phù hợp với các nước đang phát triển: Tận dụng lợi thế nội tại, hỗ trợ người tiêu dùng tiếp cận xe điện và từng bước cải thiện hạ tầng.
Theo New York Times
Comments