Nhà hát Chèo Việt Nam, Hội Nhạc sĩ Việt Nam, Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam, Viện Nghiên cứu bảo tồn và phát triển Văn hóa dân tộc vừa phối hợp tổ chức tọa đàm Nhà giáo Nhân dân, nhạc sĩ Hoàng Kiều với sự phát triển của sân khấu, âm nhạc chèo, nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh của ông (1925-2005).
Sinh tại Hà Nội, quê gốc Hưng Yên, tên thật Tạ Khắc Kế, Hoàng Kiều là nhà quản lý, sư phạm, sáng tác âm nhạc, viết kịch bản và nghiên cứu khoa học xuất sắc. Hơn nửa thế kỷ gắn bó với nghệ thuật kịch hát truyền thống, ông có công đào tạo hầu hết các nhạc công, cán bộ chỉ huy, sáng tác nhạc chèo, để lại nhiều công trình nghiên cứu, giáo trình giá trị, được trao Giải thưởng Nhà nước về Văn học - Nghệ thuật cùng nhiều huân chương cao quý.
Không chỉ gìn giữ, ông còn làm mới và nâng tầm nghệ thuật chèo trong hơi thở đời sống đương đại, truyền cảm hứng cho nhiều thế hệ. Trong bối cảnh chèo tìm vị thế trong đời sống hiện đại, di sản tư tưởng nghệ thuật của ông là tấm gương mẫu mực về giữ bản sắc, sáng tạo dũng cảm và thấu hiểu truyền thống.
Dấu ấn nền tảng cho chèo hiện đại
Các tham luận của TS. Trần Đình Ngôn, TS. Phạm Trí Thành, TS. Nguyễn Thị Thanh Phương, nhạc sĩ Nguyễn Quang Long… đều nhấn mạnh vai trò của Hoàng Kiều trong việc đặt nền móng cho âm nhạc chèo hiện đại, từ ghi chép, sưu tầm làn điệu cổ đến sáng tác nhạc nền, làn điệu mới và đào tạo nghệ sĩ.
TS. Phạm Trí Thành nhắc lại dấu ấn Hoàng Kiều trong vai trò Phó Hiệu trưởng, Trưởng khoa Kịch hát dân tộc Trường ĐH Sân khấu - Điện ảnh Hà Nội từ năm 1980, đào tạo nhiều nghệ sĩ tài danh.
TS. Nguyễn Thị Thanh Phương ghi nhận hai công trình tiêu biểu: Tìm hiểu các làn điệu chèo cổ (170 làn điệu, 700 trang) và Thanh điệu tiếng Việt và âm nhạc cổ truyền (500 trang) - tác phẩm uyên bác, kết hợp kiến thức âm nhạc, ngôn ngữ học, dân tộc học.
Nhạc sĩ Nguyễn Quang Long nhìn nhận Nhà giáo Nhân dân, nhạc sĩ Hoàng Kiều đã định hình ngôn ngữ âm nhạc chèo chuyên nghiệp, từ cấu trúc vở diễn, vai trò nhạc cụ, đến sáng tạo làn điệu mới.
"Súy Vân" – đỉnh cao sáng tạo
Nhiều ý kiến khẳng định vở chèo Súy Vân với phần âm nhạc của Hoàng Kiều là dấu mốc nghệ thuật. Tại tọa đàm, NSND Thanh Ngoan có lúc nghẹn lại khi nhắc tới người thầy kính yêu của mình: "Âm nhạc của thầy Hoàng Kiều đạt đến mức nhuần nhuyễn, khiến người xem tưởng như đang thưởng thức chèo cổ đích thực".
NSND Thúy Ngần ghi dấu ấn với vai diễn Súy Vân cho biết, chỉ cần khi âm nhạc vang lên là bà đã "nổi hết gai ốc", bởi từng nốt nhạc gắn liền với cảm xúc và động tác nhân vật.
NSND Lê Tuấn Cường - quyền Giám đốc Nhà hát Chèo Việt Nam gọi tác phẩm là "bước đột phá của âm nhạc chèo thế kỷ XX", tạo tiền lệ cho nhiều sáng tác sau.
Nhạc sĩ Giáng Son - con gái Hoàng Kiều tự hào khi cha "bậc thầy lồng điệu chèo" và "người phối khí cự phách đi trước thời đại".
Comments