“Cảm biến chính trị” nhạy bén
Trong hệ thống chính trị hiện đại, một chủ trương, một chính sách, một sự kiện nếu không được truyền thông sớm, giải thích thấu đáo và cập nhật kịp thời… sẽ rất dễ bị bóp méo, xuyên tạc hoặc đánh tráo bản chất. Từ đó, hình thành các làn sóng tâm lý bất an, phản ứng dây chuyền, ảnh hưởng tiêu cực đến niềm tin của nhân dân – đặc biệt ở những địa bàn, nhóm xã hội nhạy cảm như vùng đồng bào dân tộc thiểu số, tôn giáo, người nghèo thành thị, thanh niên chưa có việc làm…
Điển hình như vụ việc lợi dụng mạng xã hội để xuyên tạc chính sách hỗ trợ đất đai cho đồng bào dân tộc thiểu số tại một số tỉnh Tây Nguyên năm 2023 đã khiến nhiều người dân hoang mang, mất niềm tin vào chính quyền cơ sở.
Chúng ta từng chứng kiến không ít chủ trương, chính sách đúng đắn bị hiểu sai, thậm chí bị phản đối gay gắt – không phải vì bản chất sai, mà vì chậm trễ trong truyền thông, thiếu chuẩn bị về mặt dư luận.
Trong khi đó, các thế lực chống phá ngày càng tinh vi, ngụy trang trong vỏ bọc “phản biện xã hội”, “góp ý chính sách”, “bảo vệ quyền lợi công dân”, nhưng thực chất là phá hoại niềm tin của nhân dân vào Đảng, vào thể chế, vào nền tảng chính trị của quốc gia.
Khi khoảng trống thông tin chính thống chưa được lấp đầy, các thế lực cơ hội – phản động sẽ không ngần ngại thổi phồng, xuyên tạc, kích động hận thù, ly gián, đặc biệt ở những địa bàn nhạy cảm về dân tộc, tôn giáo. Để thông tin độc chiếm diễn đàn sẽ là sai lầm chiến lược.
Dư luận xã hội là dòng chảy vô hình nhưng tác động hữu hình. Không kịp thời chiếm lĩnh tức là đã lùi một bước trên mặt trận tư tưởng. Và trong cuộc chiến giữ vững lòng tin của nhân dân, lùi một bước có thể mất cả trận địa.
Dư luận xã hội phải được xem như một “cảm biến chính trị” đặc biệt nhạy bén, giúp Đảng và Nhà nước “đọc được” độ rung của lòng dân, phát hiện sớm những kháng lực âm thầm, từ đó chủ động điều chỉnh chính sách, thuyết phục bằng lý lẽ, hành động bằng thực tiễn.
Địa bàn chính trị đặc biệt
Trong bối cảnh hiện nay, dư luận xã hội không chỉ là kênh phản ánh tâm tư, nguyện vọng của nhân dân mà đã trở thành “địa bàn chính trị đặc biệt” – nơi thể hiện rõ nhất mức độ tin cậy của người dân với Đảng và chế độ.
Trong trận địa ấy, từng cấp ủy, từng cán bộ, từng tổ chức cơ sở Đảng phải trở thành chủ thể của công tác dư luận, chứ không thể là người quan sát bên lề.
Quản trị dư luận, chiếm lĩnh và định hướng dư luận không còn là nhiệm vụ riêng của ngành tuyên giáo, mà là trách nhiệm chính trị cấp bách của toàn Đảng - từ Trung ương đến cơ sở, từ mỗi tổ chức đến từng đảng viên.
Đặc biệt, ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng đồng bào có đạo, vùng biên giới - nơi tiếng nói chính thống chưa phủ rộng, nơi niềm tin dễ bị tổn thương - thì việc lắng nghe dư luận không chỉ để điều chỉnh chính sách, mà còn là để giữ gìn đoàn kết, phòng ngừa chia rẽ, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng ngay từ cơ sở.
Chỉ thị số 47-CT/TW của Ban Bí thư không chỉ là lời cảnh báo trước nguy cơ bị động trong mặt trận dư luận, mà còn là mệnh lệnh hành động mang tính tổ chức cao, yêu cầu cả hệ thống chính trị phải chuyển từ trạng thái phòng thủ sang thế chủ động – từ “giải thích khi có vấn đề” sang “kiến tạo niềm tin từ sớm, từ xa”.
Đáng tiếc là ở không ít nơi, công tác dư luận xã hội vẫn đang bị xem nhẹ, giao khoán cho một bộ phận chuyên trách, thiếu đầu tư nguồn lực, thiếu kết nối dữ liệu, thiếu hệ thống cảnh báo sớm.
Thiết nghĩ, tư duy quản trị dư luận xã hội cần được nâng lên một tầm mới: Tư duy chiến lược, hành động tổng lực, phản ứng nhanh, xử lý sâu.
Lực lượng làm công tác dân tộc, tôn giáo phải là “tai mắt chính trị” cực kỳ tinh nhạy trên trận địa dư luận, không được phép sai sót, càng không được chậm trễ. Mỗi phát ngôn thiếu trách nhiệm, mỗi thông tin sai lệch lan truyền mà không được xử lý kịp thời đều có thể gây tổn hại nghiêm trọng đến khối đại đoàn kết toàn dân tộc, thậm chí bị các thế lực thù địch khoét sâu, biến thành ngòi nổ xã hội.
Cùng với đó, cần đổi mới mạnh mẽ về phương thức: Không thể định hướng dư luận xã hội bằng văn bản hành chính khô cứng, mà phải kể chuyện chính sách bằng ngôn ngữ đời sống, đưa chủ trương của Đảng đi qua trái tim nhân dân bằng cách lắng nghe, đối thoại và đồng hành thực chất. Đó là con đường duy nhất để chính sách không bị hiểu sai, bị xuyên tạc, bị phản ứng – mà trở thành động lực tích cực của sự phát triển và đồng thuận.
Hành động cụ thể để biến dư luận thành sức mạnh kiến tạo niềm tin
Một là, kiến tạo hệ thống “cảm biến xã hội” thông minh - nhanh nhạy - chính xác.
Dư luận xã hội không còn là câu chuyện “nghe nói” mà là trận địa số hóa, nơi thông tin hình thành theo thời gian thực và lan truyền theo cấp số nhân. Để nắm chắc trận địa này, cần đầu tư bài bản cho các trung tâm phân tích dư luận xã hội hiện đại, tích hợp công nghệ trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn và mạng xã hội, nhằm phát hiện sớm những “điểm nóng dư luận” và cảnh báo các xu hướng sai lệch có nguy cơ gây bất ổn. Quản trị dư luận hiện đại là quản trị bằng dữ liệu, bằng mô hình dự báo, bằng khả năng đọc sớm - đo đúng - định hướng kịp thời.
Hai là, củng cố lực lượng “gác tuyến mềm” từ cơ sở linh hoạt, nhạy bén và bản lĩnh.
Không ai hiểu dân bằng chính người sống giữa dân. Cộng tác viên dư luận xã hội, báo cáo viên, tuyên truyền viên, già làng, chức sắc, người có uy tín… chính là những “cảm biến mềm” đầu tiên của hệ thống chính trị. Cần có chiến lược “chuyên nghiệp hóa” lực lượng này, tuyển chọn chặt chẽ, bồi dưỡng thường xuyên, cập nhật tình hình liên tục, tăng cường hỗ trợ nghiệp vụ và chế độ đãi ngộ xứng đáng.
Đây chính là “tai - mắt - miệng” của Đảng trong đời sống nhân dân. Nếu lực lượng này bị suy yếu, trận tuyến dư luận sẽ rơi vào thế trống trải, tạo cơ hội cho các luồng thông tin phản động, xuyên tạc thâm nhập và chiếm diễn đàn.
Ba là, đồng bộ hóa quy trình truyền thông chính sách, nắm dư luận trước khi ban hành chính sách.
Không thể xây dựng chính sách trong phòng kín, càng không thể công bố rồi mới “dò phản ứng xã hội”. Mỗi chủ trương, mỗi quyết sách - nhất là những vấn đề nhạy cảm liên quan đến đời sống dân sinh, dân tộc, tôn giáo - cần có khâu “điều tra xã hội học dư luận” bắt buộc trước khi ban hành, đồng thời phải thiết lập quy trình truyền thông chính sách từ sớm, từ xa. Truyền thông chính sách không phải là phần việc sau cùng, mà là khâu đầu tiên trong bảo đảm tính khả thi và tính đồng thuận.
Bốn là, xây dựng “văn hóa đối thoại chính trị” công khai, minh bạch và cầu thị.
Không thể để nhân dân “đoán ý chính sách”, càng không thể để những thắc mắc chính đáng rơi vào im lặng hành chính. Mỗi vụ việc dư luận quan tâm đều phải có tiếng nói chính thức, càng sớm càng tốt, càng thuyết phục càng giảm tổn thất.
Xây dựng niềm tin bằng phản hồi tích cực, củng cố đồng thuận bằng cam kết thực chất – đó là nguyên tắc quản trị hiện đại trong một xã hội dân chủ, pháp quyền.
Năm là, làm chủ không gian mạng – bảo vệ trận địa tư tưởng bằng công cụ công nghệ và nội dung nhân văn.
Cùng với việc nâng cao năng lực nhận diện và xử lý các luồng thông tin sai lệch, cần đẩy mạnh sản xuất nội dung tích cực, chính xác, hấp dẫn, có sức lan tỏa xã hội mạnh mẽ – đặc biệt trên các nền tảng mạng xã hội, với sự tham gia của lực lượng cán bộ, chuyên gia, trí thức, văn nghệ sĩ và cả các KOLs (người có ảnh hưởng).
Tóm lại, biến dư luận thành đồng thuận, biến đồng thuận thành niềm tin, biến niềm tin thành sức mạnh phát triển đất nước. Đó không chỉ là bài toán chính trị, mà là bài toán chiến lược của một Đảng cầm quyền vững mạnh.
Và dư luận xã hội, nếu được vận dụng như một vũ khí mềm của Đảng, sẽ trở thành lá chắn bảo vệ niềm tin, mặt trận giữ vững ổn định, và nguồn lực kiến tạo con đường đi lên hiện đại, hùng cường, nhân văn và hạnh phúc của đất nước.
Comments