Cứ vài tuần điều trị tại Trung tâm Hô hấp (Bệnh viện Bạch Mai), ông N.T.M, 65 tuổi (Ninh Bình) lại trở về nhà. Ông nói vui, một năm nay là "người quen" của viện do bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính. Đó là chưa kể, biến chứng thần kinh đái tháo đường lâu lâu lại hành hạ, rồi hai khớp gối của ông cũng rệu rã. Vì thế, dù mới về hưu được vài năm nhưng số lần vào viện điều trị nhiều hơn các năm trước cộng lại.
"Mới ngoài 60 tuổi mà cảm giác rệu rã rồi! Muốn đi gặp gỡ bạn bè theo mong muốn nhiều lúc cũng khó. Sổ hưu vừa nhận đã phải vào viện liên tục, phiền con cháu lắm!", ông nói.
Câu chuyện của ông M. không hiếm. Thực tế dù tuổi thọ trung bình của Việt Nam hiện đạt gần 75 nhưng tuổi thọ khỏe mạnh chỉ vào khoảng 65 tuổi. Điều này có nghĩa là người Việt Nam có tới gần 10 năm cuối đời sống chung với bệnh tật. Trong khi sức khỏe là điều kiện tiên quyết để có cuộc sống tích cực thì trung bình mỗi người cao tuổi ở Việt Nam có tới 2-3 bệnh nền.
Tuổi thọ khỏe mạnh được hiểu là chỉ số quan trọng dùng để đo lường chất lượng cuộc sống, tổng hợp về số năm sống khỏe mạnh mà một người dự kiến có thể trải qua, không bị hạn chế bởi bệnh tật hoặc tàn tật nghiêm trọng.
GS.TS Giang Thanh Long, giảng viên cao cấp Trường Kinh tế và Quản lý công (Đại học Kinh tế Quốc dân) nhận định, so với các quốc gia có thu nhập bình quân đầu người cao hơn Việt Nam (như Thái Lan, Malaysia...), tuổi thọ của người Việt khá tương đồng nhưng tuổi thọ khỏe mạnh lại thấp hơn.
"Chúng ta có thể sống thọ hơn, nhưng lại không sống khỏe hơn”. Thực tế trong khu vực Đông Nam Á, tuổi thọ nam giới Việt Nam đứng thứ 5, nữ giới đứng thứ 2, nhưng số năm bệnh tật lại cao.
Vì sao số năm phải chung sống với bệnh tật của người Việt Nam cao?
Tiến sĩ Hoàng Minh Đức, Cục trưởng Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế), cho biết nguyên nhân của tình trạng này là do chế độ dinh dưỡng chưa hợp lý dẫn đến hạn chế phát triển thể lực, tầm vóc và chất lượng sống của người Việt.
Hút thuốc, lạm dụng rượu bia, ăn nhiều muối, ít rau xanh, trái cây và lười vận động là những điểm bất hợp lý trong chế độ dinh dưỡng. Khoảng 1/5 dân số bị thừa cân, 44% người trưởng thành ở khu vực thành thị có cholesterol cao...
Nguyên nhân tuổi thọ khỏe mạnh thấp một phần còn do mô hình bệnh tật ở nước ta thay đổi, chuyển dịch từ mô hình chủ yếu là bệnh lây nhiễm sang bệnh không lây nhiễm mạn tính như tim mạch, tiểu đường, xương khớp, ung thư… Các bệnh này lại có xu hướng trẻ hóa, kéo theo chi phí khám chữa bệnh ngày càng tăng. Theo Bộ Y tế, chi phí điều trị cho người cao tuổi thường cao gấp gần 10 lần người trẻ.
Đáng nói, "các bệnh không lây nhiễm này lại chiếm hơn 73% gánh nặng bệnh tật và 81,4% tổng số tử vong toàn quốc", Tiến sĩ Đức cho biết.
Đó là chưa kể sự gia tăng các yếu tố nguy cơ về môi trường như ô nhiễm môi trường, ý thức giữ gìn vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường của người dân còn hạn chế, biến đổi khí hậu và các hiện tượng thời tiết cực đoan,... ảnh hưởng đến sức khỏe của nhiều cộng đồng dân cư, góp phần làm gia tăng các trường hợp nhập viện.
Trong bối cảnh dân số Việt Nam già hóa nhanh chóng, Giáo sư Giang Thanh Long cảnh báo nếu không có chiến lược giáo dục, trang bị các kỹ năng chăm sóc sức khỏe thì gánh nặng bệnh tật sẽ ảnh hưởng, tổn thất sâu rộng tới cá nhân, gia đình và xã hội.
Để già hóa khỏe mạnh không chỉ quan tâm sức khỏe và kinh tế
Để người cao tuổi có tuổi thọ chất lượng, cần đồng thời nâng cao các yếu tố kinh tế, xã hội và y tế. Giáo sư Long ví von, không thể coi một người cao tuổi khỏe, giàu nhưng không tham gia hoạt động xã hội, sống tách biệt, không giao lưu với ai là già hóa thành công. Tương tự, một người mới 60 tuổi, có điều kiện kinh tế, mong muốn gặp gỡ giao lưu bè bạn nhưng thể chất suy kiệt, ốm đau liên miên cũng không phải là già hóa thành công.
Trong một nghiên cứu gần đây áp dụng các chỉ số "già hóa khỏe mạnh" do Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đề xuất, giáo sư Long và cộng sự chỉ ra rằng ngoài các yếu tố truyền thống như giới tính, tuổi tác, khu vực sống, tình trạng kinh tế, yếu tố tham gia xã hội - thể hiện bằng việc người cao tuổi tham gia các hoạt động trong gia đình và cộng đồng - đóng vai trò quan trọng, tích cực tới chỉ số già hóa khỏe mạnh.
“Điều này có nghĩa là, bên cạnh các chính sách an sinh xã hội nhằm đảm bảo thu nhập cho người cao tuổi, cần có sự chú trọng đầu tư hơn nữa tới các hoạt động cộng đồng cho người cao tuổi trong bối cảnh quy mô gia đình ngày càng giảm cũng như sắp xếp cuộc sống chuyển từ gia đình nhiều thế hệ sang gia đình hạt nhân”, giáo sư Long cho hay.
Ngày 1/8, Thủ tướng đã ký phê duyệt “Đề án nhân rộng câu lạc bộ liên thế hệ tự giúp nhau đến năm 2035”. Giáo sư Long đánh giá, điều này thể hiện đúng tinh thần đầu tư cho hoạt động cộng đồng của người cao tuổi, thích ứng với già hóa dân số ở Việt Nam.
Mới đây, Bộ Y tế cũng đề xuất cấp học bổng, hỗ trợ học phí với người học chuyên ngành lão khoa, dự kiến phát triển mạng lưới nhân viên chăm sóc sức khỏe người cao tuổi tại cộng đồng.
Comments