Tránh số hóa hình thức, chống “báo cáo hóa” đổi mới
Góp ý kiến về dự thảo Luật Tiết kiệm, chống lãng phí, GS.TS. Phan Trung Lý, nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội đề nghị dự thảo luật cần làm rõ nội hàm tiết kiệm, chống lãng phí trong chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo.
Cụ thể, trong chuyển đổi số, phải tránh đầu tư dàn trải, trùng lặp hệ thống thông tin, nền tảng số, tránh số hóa hình thức. Trong đổi mới sáng tạo, phải tiết kiệm chi phí thử nghiệm, thúc đẩy ứng dụng nhanh; chống tình trạng "hội thảo hóa", "báo cáo hóa" đổi mới.
“Vì đây là những lĩnh vực mới, mang tính động, đòi hỏi tư duy chi phí – hiệu quả khác với quản lý truyền thống. Nếu không làm rõ, sẽ không lượng hóa được trách nhiệm quản lý nhà nước trong việc phòng, chống lãng phí trong các chương trình số hóa quốc gia và thúc đẩy đổi mới sáng tạo”, ông Lý nhận định.
Đề cao vai trò của việc ứng dụng khoa học công nghệ trong mọi hoạt động công quyền giúp công tác tiết kiệm, chống lãng phí có kết quả rõ nét, TS. Đinh Văn Minh, nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Thanh tra Chính phủ khuyến nghị phải cân nhắc, tính toán cụ thể vấn đề xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về tiết kiệm, chống lãng phí.
Ông Minh phân tích: "Hiện nay chúng ta đã và đang xây dựng một số cơ sở dữ liệu quốc gia. Cần đánh giá hệ thống thông tin trong các cơ sở dữ liệu quốc gia đó có những thông tin phục vụ cho công tác phòng, chống lãng phí chưa, còn cần thêm những thông tin gì, và có cần thiết phải xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia riêng phục vụ cho công tác này hay không. Đây cũng chính là thực hành tiết kiệm, chống lãng phí ngay trong việc xây dựng khai thác và sử dụng các cơ sở dữ liệu quốc gia, một công việc đòi hỏi nguồn lực rất lớn của ngân sách”.
Ông Trần Hữu Huỳnh, thành viên Hội đồng tư vấn về dân chủ và pháp luật lưu ý thêm: Việc xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về tiết kiệm, chống lãng phí rất quan trọng, song quan trọng hơn là cần có các quy định về việc cơ quan, tổ chức, người dân khai thác cơ sở dữ liệu này như thế nào, từ đó có thể đánh giá được mức độ thành công hay thất bại, tiến bộ hay thụt lùi trong công tác phòng, chống lãng phí; có số liệu để khai thác phản biện, khen thưởng hoặc khiếu nại, tố cáo.
Lãng phí chính sách tuy vô hình nhưng hậu quả lớn
Theo GS.TS. Phan Trung Lý, phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật Tiết kiệm, chống lãng phí vẫn còn mang tính truyền thống.
Ông Lý khuyến nghị mở rộng phạm vi điều chỉnh bao gồm cả lãng phí trong xây dựng, vận hành thể chế (các luật, chính sách chồng chéo, không khả thi, ban hành nhưng không được thực thi hoặc nhanh chóng phải sửa); lãng phí chính sách (ban hành chính sách không sát thực tiễn, thiếu đánh giá tác động, gây cản trở sản xuất – kinh doanh)…
“Các loại lãng phí này tuy "vô hình" nhưng gây hậu quả rất lớn, lâu dài và khó khắc phục, ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh quốc gia và hiệu quả quản trị nhà nước. Thực tế hiện nay, nhiều thể chế, chính sách ban hành chưa sát với yêu cầu đổi mới sáng tạo và phát triển, dẫn đến việc nguồn lực xã hội bị lãng phí trong im lặng”, ông Lý nêu.
PGS.TS Đinh Dũng Sỹ, nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp luật, Văn phòng Chính phủ chỉ rõ 6 nhóm hành vi gây lãng phí liên quan đến xây dựng, ban hành thể chế, pháp luật trong các lĩnh vực tiết kiệm, chống lãng phí.
Một là chậm xây dựng, ban hành chính sách, pháp luật quy định, điều chỉnh về phòng, chống lãng phí. Từ đó vô tình tạo ra các rào cản, thậm chí làm mất đi lợi thế, cơ hội kinh doanh của doanh nghiệp, cơ hội phát triển của đất nước.
Hai là xây dựng, ban hành các chế độ, tiêu chuẩn, định mức về tài chính, kinh tế, kỹ thuật không đúng, không đủ, không phù hợp với thực tiễn hoạt động kinh tế, xã hội, gây ảnh hưởng, tác động xấu, thậm chí kìm hãm hoặc làm biến dạng các mối quan hệ, hành vi của các chủ thể trong quản lý, sử dụng tài chính, tài sản.
Ba là xây dựng, ban hành các biện pháp, giải pháp phòng, chống lãng phí không đúng, không trúng, không phù hợp dẫn đến công tác phòng, chống lãng phí không hiệu quả, gây lãng phí nguồn lực và lãng phí ngay chính trong công tác phòng, chống lãng phí.
Bốn là xây dựng các quy định về xác định trách nhiệm, nghĩa vụ của các cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan đến quản lý, sử dụng tài chính, tài sản không đầy đủ, không rõ ràng.
Năm là xây dựng, ban hành cơ chế khen thưởng, kỷ luật, hệ thống chế tài xử phạt vi phạm… không trúng, không phù hợp, không đủ răn đe, dẫn đến hiệu quả công tác phòng, chống lãng phí không đáp ứng được yêu cầu đặt ra.
Sáu là các hành vi vi phạm pháp luật trong xây dựng chính sách, pháp luật về tiết kiệm, chống lãng phí.
|
GS.TS. Phan Trung Lý, nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội: “Cần cơ chế khen thưởng, bảo vệ người phát hiện hành vi lãng phí, tương tự như cơ chế trong phòng, chống tham nhũng” Một trong những nguyên nhân khiến lãng phí kéo dài là do thiếu các kênh phát hiện hiệu quả, thiếu động lực để tổ chức, cá nhân dám đứng ra phản ánh, tố giác. Dự thảo luật đã bước đầu thể hiện tinh thần khuyến khích tổ chức, cá nhân tham gia vào công cuộc này. Tuy nhiên, cần bổ sung quy định giao Chính phủ quy định chi tiết cơ chế khen thưởng và bảo vệ người phát hiện hành vi lãng phí, tương tự như các cơ chế trong phòng, chống tham nhũng. Đồng thời, cần kết nối quy định này với các thiết chế như Mặt trận Tổ quốc, báo chí, tổ chức xã hội – nghề nghiệp, để thiết lập mạng lưới xã hội phát hiện và giám sát hành vi lãng phí hiệu quả, có tổ chức, có phương pháp, được hỗ trợ pháp lý. |
Comments